ارزیابی میزان رضایت روستاییان از خدمات بهداشتی- درمانی خانه های بهداشت: مورد مطالعه بخش صومای برادوست شهرستان ارومیه

توسعه ی روستایی به عنوان یک فرآیند تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در محیط روستا، شامل بهبود بازدهی و افزایش اشتغال و درآمد روستاییان، تأمین حداقل های قابل قبول سطح تغذیه، مسکن، آموزش و پرورش و بهداشت می باشد. بنابراین، بهداشت و سلامت نیز یکی از شاخص های توسعه اجتماعی محسوب می شود و مسائل و مشکلات بهداشتی همان مشکلات توسعه هستند. بهداشت روستایی لازمه ی پیشرفت و توسعه روستاست. با توجه به مسایل روستا و ارتباط آن با شرایط بهداشت عمومی، مسایلی مانند تهیه آب آشامیدنی سالم و بهداشت مسکن، کمبود مواد غذایی، شرایط اقلیمی، محدودیت های استحمام و نظافت عمومی و وجود حشرات موذی باعث ایجاد شرایط نامساعد در مسیر توسعه روستاها می شوند. اطلاع از وضعیت بهداشت روانی و جسمی و تأمین غذا و آب سالم، دفع فضولات، گرما و روشنایی و نظر جامعه نسبت به بهداشت و بیماری در روستاها و رضایت آنها از خدمات بهداشتی-درمانی که توسط خانه های بهداشت ارائه می شوند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. لذا، هدف پژوهش حاضر ارزیابی میزان رضایت روستاییان از خدمات بهداشتی- درمانی خانه های بهداشت روستایی در بخش صومای برادوست شهرستان ارومیه بود. به این منظور، از تحقیق پیمایشی و به صورت مقطعی بهره گرفته شد. بدین ترتیب جامعه آماری این پژوهش، شامل خانوارهای روستایی (مرد و زن) ساکن در روستاهای بخش صومای برادوست شهرستان ارومیه بودند. در این پژوهش از روش نمونه گیری طبقه ای استفاده شد. بنابراین، نمونه آماری پژوهش بر دو گونه، روستاییان در روستاهای اصلی (30 روستا) و روستاییان روستاهای اقمار (67 روستا) بود. بر این اساس، تمامی روستاهای مرکز (30 روستا) و 45 روستای بالای 20 خانوار در بین روستاهای اقمار به صورت تصادفی انتخاب شدند، که در مجموع، حجم نمونه آماری (تعداد روستاهای مورد مطالعه)، 75 روستا تعیین گردید. آنگاه در هر روستا، 5% کل خانوار روستایی (سرپرستان خانوار ترجیحاً یک زن و مرد) به عنوان نمونه-ی آماری به صورت تصادفی مورد مطالعه و مصاحبه قرار گرفتند. کل خانوار منتخب جهت مصاحبه 350 خانوار بود، که از این میان، 242 خانوار مربوط به روستاهای مرکز و 108 خانوار نیز در روستاهای اقمار به صورت تصادفی مورد مطالعه قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها، از پرسش نامه ی ساختارمند و محقق ساخته استفاده شد، و به منظور تعیین روایی آن، از روایی صوری و محتوایی و برای تعیین پایایی، از ضریب آلفای کرونباخ بهره گرفته شد، که این ضریب بین 38/0 تا 97/0 برآورد شد و نشان از بهینگی پرسش نامه داشت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از آماره های توصیفی، نظیر فراونی، درصد فراوانی، میانگین و آماره های استنباطی، نظیر انحراف معیار، ضریب تغییرات، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون سلسله مراتبی و آزمون t مستقل، تحت نرم افزار spss22 استفاده شد. یافته ها حاکی از این بود که، بُعد مراقبت از مادر و کودک برحسب ضریب تغییرات، از میان 10 بُعد رضایت، دارای بالاترین رتبه و بُعد بهداشت روان دارای پایین ترین رتبه نسبت به سایر ابعاد بودند. فزون بر آن، مقدار میانگین رضایت کل (67/3) بوده که برحسب دامنه میانگین، نشان دهنده این است که، پاسخ گویان از خدمات بهداشتی-درمانی خانه های بهداشت تا حدودی رضایت داشتند. هم چنین، نتایج تحلیل ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که، بین اکثر متغیرهای مستقل مورد مطالعه با متغیر وابسته رضایت کل همبستگی متوسطی وجود دارد. لیکن، بین دو متغیر وضعیت بیمه خانوار و وضعیت فیزیک خانه بهداشت با رضایت کل از لحاظ آماری هیچ رابطه ای وجود نداشت. از طرفی، نتایج حاصل از آزمون رگرسیون سلسله مراتبی نشان داد که، دسته متغیرهای جمعیت-شناختی بیشترین سهم (5/27%) را در تبیین رضایت کل داشتند. هم چنین، یافته های حاصل از آزمون t مستقل بیانگر این بود که، بین میانگین رضایت کل در روستاهای اصلی و روستاهای قمر، تفاوت معنی داری (004/0p=) وجود دارد. باتوجه به نتایج به دست آمده در این قسمت از پژوهش، میانگین رضایت پاسخ-گویان در روستاهای اصلی بیشتر از میانگین رضایت کل در روستاهای قمر بود و در نهایت، یک مدل پارادایمی جهت بهبود رضایت روستاییان از خدمات بهداشتی-درمانی خانه های بهداشت روستایی ارائه شد. کلید واژگان: خانه بهداشت، خدمات بهداشتی-درمانی، رضایت مندی، رگرسیون سلسله مراتبی، صومای